چرا امام علی گفته زنان ناقص العقل و ایمان هستند؟

در جواب اين سؤال بايد گفت كه: ما دو گونه عقل داريم 1 - عقل نظري 2 - عقل عملي. بايد ديد مراد علي(ع) از آن جمله كدام عقل است:

توضيح عقل نظري و عقل عملي؛

عقل نظري؛ يعني ادراكات عقلي و فكري و محاسبات مغزي كه انسان به واسطه اين عقل در علوم مختلف به پيشرفت‏هايي ديت يافته است. وجود قوه عاقله در انسان ما به الامتياز انسان از ساير حيوانات و موجودات است؛ يعني فرق انسان با حيوانات در همينعقل نظري و در قوه تفكر و انديشيدن است و پيشرفت علوم و تكنيك‏ها در زمينه‏هاي مختلف مديون عقل نظري است.

مردها و زن‏ها در مورد عقل نظري با هم يكسان هستند. همان طور كه مردها درس مي‏خوانند پزشك مي‏شوند، مهندس مي‏شوند، فيزيكدان و شيمي دان مي‏شوند، زنان نيز با درس خواندن به اين درجات مي‏رسند. شايد بتوان گت تفاوتي از اين ظر بين مرد و زن وجود ندارد و فهم درك و استدلال مردان با زنان فرقي ندارد. اين گونه عقل را عقل ابرازي مي‏نامند. يعني عقلي كه انسان با او بتواند علوم مختلف را فراگيرد.

عقل عملي؛ اصطلاحاً به آن مدركاتي مي‏گويند كه بايد مورد عمل واقع شود؛ يعني كارهاي عاقلانه‏اي كه انسان بايد انجام دهد و كارهاي لهو و لغو و بيهوده را رها كند و انجام ندهد. عقل عملي اقتضا دارد كه انسان دروغ نگويد، ظلم نكند، راستگو و عادل باشد، كارهاي بيهوده انجام ندهد، به چيزهاي كم ارزش به اندازه خودش بها بدهد، نيت، اخلاص در عمل، محبّت، انجام كارهاي عاقلانه از كارها و دستورات عقل عملي است.

انسان عاقل به اين معنا كارهاي سفيهانه انجامنمي دهد و معيار فضيلت انساني بر انسان ديگر عقل عملي است. گر چه برتري عقل نظري دي يك فرد از نشر دنيوي مايه ارزشمندي او است و ان چه انسان را نزد خدا مقرب‏تر مي‏كند و باعث فضيلت و برتري نزد خدا مي‏شود، عقل عملي است. هر انساني كه به مقتضيات عقلي بشتر عمل كند و از كارهاي لغو و بيهوده دوري كند او عاقل‏تر است.

متأسفانه در بين مردم آن چه از كلمه عقل مي‏فهمند همان عقل نظري است، ولي در اصطلاح آيات و روايات مراد از عقل، عقل عملي است. عقل مقابل جهل و سفاهت است. قرآن و روايات آدمي را كه اهل فساد و گناه و كارهاي لغو باشد، عاقل نمي‏داند. با توجه به اين توضيح علي(ع) نمي‏خواهد بفرمايد مردها از زن‏ها از نظر فهم و ادراك و عقل نظري بالاترند و بهتر مي‏فهمند، بلكه مي‏خواهد بفرمايد غالبا مردها در بخشي از حكمت عملي مانند قضاوت عاقلانه‏تر و اداره شئون سياسي، سياست مدارانه‏تر عمل مي‏كنند اما غالبا زن‏ها اوهامي‏تر واحساسي‏تر عمل مي‏كنند. عقلي كه در زن و مرد متفاوت است عقل اجتماعي، يعني در نحوه مديريت در مسائ سياسي و اقتصادي، قضايي و نظامي است. در اين بخش نيز اگر زن‏ها جلوتر نباشند، عقب‏تر نيستند. ضمناً زن‏ها در عقل عملي بهمعناي مديريت در اداره خانه و تربيت و پاسداري از كودك از مردها جلوتر و كارآمدترند. به همين جهت شأن نزول خطبه در مود جنگ جمل و پيروي از فرماندهي يك زن است.

عقلي كه موجب تقرب مي‏باشد همان است كه از رسول خدا(ص) درباره نام گذاري آن به اين اسم چنين آمده است: عقل چيزي است كه انسان به وسيله آن نيرو، غرائز و اميا خود را عقال پاي بند مي‏كند.

با استفاده از زن در آيينه جلال و جمال، ص 250 به بعد با تلخيص و اضافات.

منبع وبلاگ راسخون-زن در اسلام

• نوشته شده در ۱۹ تیر ۱۳۸۸   |   
• نظرات - ۱۰   |   
• نظر بدهید